İTÜDERGİSİ/d, Cilt 8, Sayı 6 (2009)

Yazı Büyüklüğü:  Küçük  Orta  Büyük

Marmara Denizi'nde tsunami modellemesi

İsmail KILINÇ, H. Kerem CIĞIZOĞLU, Abdul HAYIR

Özet


Bu çalışmada Marmara Denizi’nde Tuzla açıklarında bulunan heyelan bölgesindeki bir hareketlenme sonucunda sahilde seçilen belli noktalarda oluşan tsunami dalga yükseklikleri literatürde çok kullanılan bir denizaltı heyelan modeli ile analitik olarak modellenmiş ve heyelan bölgesinin üzerinden itibaren Tuzla kıyılarına kadar nümerik olarak modellenmiştir. Denizaltı heyelanının değişik hızlardaki hareketine göre Tuzla kıyılarındaki dalga yükseklikleri hesaplanmıştır. Çalışmada ele alınan heyelan bölgesi Tuzla açıklarında, 400 m ile 800 m’lik derinlikteki yamaçtadır. Seçilen heyelan modeli için heyelanın üzerindeki su kütlesi yüzeyinde oluşacak dalga genliklerine ait zaman serileri analitik yöntemlerle iki ve üç boyutlu olarak elde edilmiştir. Elde edilen zaman serileri sınırdaki hareketi modellemekte ve bu hareket nümerik yönteme zorlayıcı etki olarak eklenmiş ve kıyıya kadar taşınarak kıyıdaki dalga genlikleri bulunmuştur. Ayrıca çalışma alanında üç boyutlu olarak tsunami dalgalarının ilerleyişi görselleştirilerek tsunami dalgalarının çeşitli bölgelerdeki etkileri anlaşılmaya çalışılmıştır. Kıyıdaki kritik noktalarda oluşabilecek maksimum dalga yükseklikleri hesaplanmıştır. Proje sahası içerisinde seçilen lineer doğrultular boyunca Tsunami dalgalarının ilerleyişi gözlenerek batimetrinin dalga yüksekliği üzerindeki etkisi ortaya konulmuştur. Analitik model Cr=10 m/s ile Cr=300 m/s arasındaki farklı heyelan hızları için çalıştırılarak yüzeyde elde edilen dalga genlikleri nümerik modelde kullanılarak farklı heyelan hızlarında kıyıda meydana gelecek dalga yükseklikleri gözlemlenmiştir. Bu çalışmada dünya literatüründe yeni olduğu düşünülen, analitik yöntemle nümerik yöntemin birleştirilmesi gerçekleştirilmiştir.

 

Anahtar Kelimeler: Analitik model, nümerik model, denizaltı heyelanı, tsunami, Marmara Denizi.

 


Tam Metin: PDF