İTÜDERGİSİ/d, Cilt 5, Sayı 4 (2006)

Yazı Büyüklüğü:  Küçük  Orta  Büyük

Alternatif kanal kaplama sistemlerinin tasarımı ve faydaları

Muhammad RİAZ, Zekai ŞEN

Özet


Sulama kanallarından sızma kayıpları yeraltı suyu beslenmesi ve drenaj problemleri için çevresel olarak, kritik bir anlam ifade eder. Sulama dağıtım sistemlerindeki sızmalar komşu bölgede bulunan kanallarda su girişimine sebep olurken aynı zamanda güvenli ve verimli olarak sağlanan su miktarı da azalmaktadır. Tuzlu yeraltı suyu söz konusu olduğunda, sızma ile meydana gelen su kaybı temiz su kaynaklarının yok olmasına yol açmaktadır. Fordwah Eastern Sadiqia South (FESS) proje alanı Pakistan Bahawalnagar Bölgesinde Lahore kentinin 300 km güneyine düşen, Bahawalnagar, Chishtian ve Haroonabad gibi üç farklı alandan oluşmaktadır. Tarım yoğunluğu %80 (her dönem için %40) olan bir yer için uygulanacak orijinal tasarım debisi (water duty) 1000 hektarda 1.21 m3/s dır. Fazla derin olmayan yeraltı suları kullanılarak tarım yoğunluğu %130 oranında arttırılmıştır. Fakat bu, önemli ölçüde tuzlama ve su girişimi problemlerine yol açmıştır. Kanal kaplama projelerinin amacı sulama kanallarında meydana gelen sızma kayıplarını azaltarak su girişimi ve tuzlanma olaylarını azaltmaktır. Bu projede debileri 2.83 m3/s den küçük olan ve 4 yıllık inşaat süresince yaklaşık 160 km’si döşenen ufak kanallar üzerinde yoğunlaşılmıştır. Bu çalışmada hem verimi artırmak için hem de deney amaçlı olarak proje alanında kurulmuş kanal kaplama sistemleri incelenmiştir. Tasarım için gerekli yaklaşım çerçevesi, mevcut kanal sistemlerinin kaplanmasında karşılaşılan zorluklar ile beraber bu çalışmada sunulmuştur. Farklı sızma ölçüm teknikleri karşılaştırılmış ve içlerinden en pratik olan yöntem seçilmiştir. Geosentetik malzemelerin kaplama amaçlı kullanımı ve beklenen faydalar araştırılmıştır.

 

Anahtar Kelimeler: Sızma, ölçüm, yeraltı suyu, su girişimi ve tuzluluk, kanal kaplama teknikleri ve faydaları.

 


Tam Metin: PDF