Bu çalışma, Osmanlı İmparatorluğu’nda 1872-1896 yılları arasında Haydarpaşa’dan Konya’ya inşa edilen Anadolu Demiryolu’na ait yapıların koruma sorunlarını incelemektedir. Bu makalede, öncelikli olarak demiryolu mirasının ne olduğu ve Anadolu Demiryolu’na ait yapılardan hangilerinin bu kavram altında ele alınmaları gerektiği tartışılmış ve bu yapıları bekleyen tehlikeler incelenmiştir. Araştırmada Anadolu Demiryolu’na ait özgün yapı programı (yolcu binaları, mal depoları, bekçi kulübeleri, lojmanlar, su depoları, lokomotif depoları, helâlar, köprüler, geçit bariyerleri vb.) özgün çizimleri ile tespit edilmiş, mevcut demiryolu yapılarından hangilerinin özgün planlamanın parçası olduğu belgelenmiştir. Demiryolu yapılarının ait oldukları dönemin tespit edilmesi, karmaşık görünümdeki demiryolu yapılarının sınıflandırılmasına yardımcı olmaktadır. Buradan elde edilen sonuçlar, sahip olunan demiryolu mirasının niteliğini ortaya koymaktadır. Yapılan incelemelerde, koruma kapsamı altına alınmış olan demiryolu yapılarının büyük bir çoğunluğunu yolcu binaları ve lojmanların oluşturduğu görülmüştür. Demiryolu mirası bilinci henüz yaygınlaşmadığından su deposu, mal deposu, lokomotif deposu, atölye, vb. yapıların daha seyrek olarak tescil edildikleri gözlemlenmiştir. Ancak demiryolu mirasının tümünü kapsayan sistemli bir envanter çalışmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bilindiği üzere ülkemizdeki kültür varlığı niteliği taşıyan yapıların korunmalarında çeşitli güçlükler yaşanmaktadır. Demiryolu yapılarının sürece bağlı tahribatları dışında Marmaray, kentsel dönüşüm projeleri ve hızlı tren projeleri gibi son yıllarda gündeme gelen büyük projeler, Anadolu Demiryolu mirasının büyük bir hızla tahrip olmasına neden olacak niteliktedir. Bu çalışmada söz konusu projelerin korunmaya değer nitelikteki demiryolu mirasını nasıl etkileyeceği ve koruma önerileri konu edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Anadolu Demiryolu, demiryolu mirası, koruma, Haydarpaşa.